Hạnh phúc bước vào qua cánh cửa của lòng cảm tạ

Có một thanh niên luôn bất mãn với mọi thứ. Anh chỉ trích giáo sư khi không hài lòng với bài giảng, và thường làm tổn thương những người xung quanh bởi lời lẽ đầy bực tức. Bất mãn với thực tại, anh bắt đầu hành trình đơn độc để tìm kiếm lối thoát. Thế nhưng, ngay cả trên đường đi du lịch, vấn đề vẫn không ngừng xảy ra, như bị trễ chuyến bay, mất ví, v.v… Trong lúc đang chìm trong tuyệt vọng và đi tìm một căn phòng giá rẻ, anh được một bà cụ mời vào nhà. Vừa mời anh một bát súp nóng vừa trò chuyện đủ điều, bà lão nói:

“Có một lời kỳ diệu có thể mời gọi những điều tốt đẹp đấy.”

Người thanh niên lắng tai nghe lời của bà cụ, ghi khắc lời ấy trong lòng và quyết tâm sống cuộc đời mình theo cách khác. Quả thật, những việc tốt đẹp liên tục xảy đến, và anh đã trở nên hạnh phúc. Lời mà bà cụ chia sẻ chính là “Cảm ơn”. Đây là trải nghiệm cá nhân được kể lại trong cuốn sách của một tiến sĩ kỹ thuật người Nhật.

Tại một nhà máy luyện thép ở Hàn Quốc, các công nhân dán nhãn dán cảm ơn lên các máy móc hoạt động không ngừng nghỉ suốt 24 giờ, và chỉ sau 2 năm, tỷ lệ hỏng hóc đã giảm đi một nửa. Liệu máy móc có hiểu được những lời đó không? Kết quả điều tra nguyên nhân cho thấy sau khi dán dòng chữ cảm ơn lên máy móc, các nhân viên hiện trường đã bảo dưỡng chúng với nhiều tình cảm hơn so với trước đây.

Trong lòng cảm tạ có sức mạnh to lớn. Không chỉ làm xoay chuyển tình huống bất lợi, mà nếu kiên trì thực tiễn và biến thành thói quen, nó còn đem lại ích lợi cho cuộc sống.

Lòng cảm tạ, dưỡng chất cho tấm lòng

Khi mang trong lòng sự cảm tạ, nụ cười sẽ nở trên khuôn mặt, và từ miệng sẽ thốt ra những lời êm dịu, ấm áp. Điều này cũng giống như khi cảm thấy hài lòng và hạnh phúc. Giống như kim đi đâu, chỉ theo đó, nếu cảm tạ thì sự hài lòng sẽ theo sau. Rồi tiếp đó, hạnh phúc cũng sẽ tìm đến.

Lòng cảm tạ tạo ra những biến hóa, không chỉ về tinh thần mà còn cả về mặt thể chất. Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng lòng cảm tạ kích hoạt các trung tâm khoái cảm của não bộ, kích thích giải phóng các “hormone hạnh phúc” như oxytocin, dopamine và serotonin. Những hormone này không chỉ giúp chúng ta thấy vui vẻ mà còn kích hoạt chức năng học tập của não, nâng cao tính sáng tạo, giảm căng thẳng và tiếp thêm sức mạnh để khắc phục những tình huống khó khăn. Khi những trải nghiệm như vậy được lặp lại, não của chúng ta tiếp nhận góc nhìn tích cực và vui vẻ hơn, từ đó mang lại những lợi ích lâu dài.

Giáo sư Paul Mills từ Đại học California, Mỹ đã tiến hành nghiên cứu trên 186 bệnh nhân mắc bệnh tim và phát hiện ra rằng những người có thái độ cảm tạ có mức độ trầm cảm thấp hơn, cảm xúc ổn định hơn và chất lượng giấc ngủ được cải thiện. Trong thí nghiệm tiếp theo, các bệnh nhân được yêu cầu viết nhật ký cảm tạ trong hai tháng. Kết quả cho thấy chỉ số viêm của họ giảm xuống và nguy cơ mắc bệnh tim cũng giảm.

Lý do lòng cảm tạ ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch là bởi tim và não được liên kết chặt chẽ. Khi cảm nhận những cảm xúc tiêu cực như tức giận và oán trách, hạch hạnh nhân của não, nơi phản ứng với căng thẳng, sẽ được kích hoạt và kích thích tiết ra cortisol và adrenaline. Những hoócmôn căng thẳng này làm cho tim đập nhanh và không đều, gây ra phản ứng dây chuyền có hại cho cơ thể như co thắt mạch máu, tăng huyết áp, suy yếu hệ miễn dịch, v.v… Nếu nghiêm trọng hơn, có thể dẫn đến cơn đau tim. Kết quả đo nhịp tim và chụp cộng hưởng từ (MRI) não cho thấy nhịp tim, huyết áp, chức năng miễn dịch và sự cân bằng hoócmôn được duy trì lý tưởng nhất là khi suy nghĩ về những điều đáng cảm tạ. Lòng cảm tạ không chỉ đơn thuần làm cho tâm trạng tốt hơn, mà còn là hình thức tự chăm sóc cho cả thân thể lẫn tinh thần.

Những yếu tố ngăn trở sự cảm tạ

Trẻ em thường không dễ quên ký ức về việc cha mẹ cãi vã hoặc giận dữ với mình. Chúng có xu hướng nhớ những trải nghiệm tiêu cực một cách sống động và lâu hơn những trải nghiệm tích cực. Xu hướng này thường kéo dài đến tuổi trưởng thành. Ngay cả khi có mười điều khiến tâm trạng vui vẻ trong một ngày, nhưng nếu một chuyện buồn xảy ra, chúng ta lại chú ý hơn vào việc đó. Tâm lý nhạy cảm với tổn thất hơn là lợi ích, thất bại hơn là thành công, và chỉ trích hơn là khen ngợi được gọi là “thiên kiến tiêu cực” (Negativity Bias). Do tác động tâm lý này, con người dễ bị ảnh hưởng bởi sự bất an, giận dữ và sợ hãi, nhưng lại có xu hướng thờ ơ với những lợi ích bản thân đang được hưởng. Nếu không ý thức được về thiên kiến tiêu cực, chúng ta có thể liên tục phàn nàn và bất mãn mà không nhận ra.

Cũng có ý kiến cho rằng nên thẳng thắn trút bỏ sự bất mãn, chứ không nên giữ trong lòng. Tuy nhiên, chúng ta đừng quên rằng những lời đã thốt ra gây ảnh hưởng đến cảm xúc. Theo nghiên cứu, những hành vi như bày tỏ sự bất mãn hay đấm vào gối để giải tỏa cảm xúc tiêu cực, ngược lại, càng khuếch đại cảm xúc tiêu cực. Vì não của chúng ta không phân biệt được trải nghiệm thật và tưởng tượng, nên việc hồi tưởng một sự kiện tiêu cực cũng giống như đang trải qua việc đó một lần nữa.

So sánh là kẻ thù của lòng cảm tạ. Nếu so sánh bản thân với người dường như có hoàn cảnh tốt hơn mình, chúng ta sẽ trở nên bất hạnh do cảm giác tự ti; ngược lại, nếu so sánh với người kém hơn mình, chúng ta có thể dễ rơi vào cảm giác tự cao. Lòng cảm tạ không đến từ sự so sánh, mà từ việc tận hưởng giá trị của những điều mình đang có.

Thái độ tự cao quá mức cũng có thể cản trở lòng cảm tạ. Những người có khuynh hướng yêu bản thân thái quá dễ cho rằng thành công là nhờ duy chỉ vào nỗ lực của họ, trong khi coi nhẹ đóng góp của người khác. Vì xem lòng tốt và việc thiện lành của người khác là điều đương nhiên, nên lòng cảm tạ tự nhiên sẽ giảm đi. Để có lòng cảm tạ chân thành, cần phải nhận thức và loại bỏ những yếu tố cản trở lòng cảm tạ.

Lòng cảm tạ bắt đầu từ nhận thức, không phải từ điều kiện

Những sự việc bất ngờ, hoàn cảnh không thể kiểm soát và tình huống khơi dậy cảm xúc tiêu cực có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong cuộc sống. Điều duy nhất chúng ta có thể làm là lựa chọn đón nhận chúng như thế nào và phản ứng ra sao. Bất cứ tình huống nào cũng đều có hai mặt, việc tốt và việc xấu thường bắt nguồn từ sự khác biệt trong cách chúng ta diễn giải. Nếu càng tập trung vào khía cạnh tích cực và lựa chọn lòng cảm tạ thay vì bị dao động bởi hoàn cảnh bên ngoài, thì cuộc sống của chúng ta càng tươi sáng và phong phú hơn.

Lòng cảm tạ không đòi hỏi phải có điều gì đó đặc biệt hay phi thường xảy ra, chúng ta có thể thực tiễn bất cứ lúc nào. Cảm tạ không đơn thuần là phản ứng cảm xúc trước sự kiện hay điều kiện cụ thể, mà là sự ý thức và nhận ra những lợi ích và phước lành được ban cho bản thân. Cũng như chúng ta thường chỉ nhận ra giá trị của một thứ khi nó mất đi, chúng ta cũng có thể trở nên chai lì với những điều đáng cảm tạ nếu coi chúng là điều đương nhiên. Vì vậy, chúng ta phải luôn chú ý. Khi nhìn thế giới qua lăng kính của lòng cảm tạ, chúng ta sẽ bắt đầu thấy vô số điều đáng trân trọng.

Lòng cảm tạ không chỉ giúp chúng ta tận hưởng hạnh phúc của hiện tại, mà còn tái tạo ký ức của quá khứ một cách tích cực. Những chuyện đã qua từng khiến chúng ta khó khăn và đau đớn sẽ trở thành những ký ức quý giá, giúp chúng ta trưởng thành. Sự thay đổi trong lối suy nghĩ như này mang đến sự linh hoạt trong cuộc sống tương lai của chúng ta. Bởi nếu biết rằng ngay cả trong đau đớn và khổ nạn cũng có những điều có lợi và chọn cách cảm tạ, thì sẽ có sức mạnh, ý chí để vượt qua, và những lo lắng, phiền muộn không cần thiết sẽ giảm đi.

Một số người hiểu lầm rằng cuộc sống cảm tạ là thái độ tiêu cực, chỉ an phận sống mà không có mục tiêu. Nhưng thực ra, lòng cảm tạ đi kèm thái độ chủ động và tích cực, nó đòi hỏi chúng ta phải nhận ra, cảm nhận và bày tỏ sự trân trọng. Giống như tập thể dục hay chơi nhạc cụ, lòng cảm tạ cũng cần luyện tập và nỗ lực lặp đi lặp lại. Khi biến việc thể hiện lòng cảm tạ thành thói quen thay vì chỉ dừng lại ở cảm nhận bằng tấm lòng, thì hiệu quả sẽ càng lớn hơn nữa, và trong các phương pháp thể hiện lòng cảm tạ, cách hiệu quả nhất là viết ra giấy, như viết thiệp cảm tạ, nhật ký cảm tạ hay ghi chú cảm tạ.

Khi lấy lòng cảm tạ làm thái độ sống, ý thức đặc quyền sẽ giảm đi, và chúng ta sẽ thấy được mặt khác của những phước lành mình đang được hưởng. Khi tiêu điểm từng hướng về bản thân dần dần mở rộng ra xung quanh, chúng ta sẽ nhận ra rằng ngay cả trong một điều nhỏ bé và tầm thường cũng chứa đựng hiến thân và hy sinh của ai đó. Và khi cảm xúc tiêu cực xuất hiện, lòng cảm tạ đóng vai trò như thuốc giải độc, khiến sự hao tổn cảm xúc không cần thiết và lãng phí năng lượng được giảm đi. Dần dần, tấm lòng chúng ta trở nên rộng rãi hơn và tinh thần thoải mái hơn.

Nếu chỉ khi có việc tốt đẹp xảy ra mới có thể hạnh phúc, thì hạnh phúc có lẽ sẽ là điều không dễ dàng đạt được. Bởi vì trong cuộc sống, niềm vui hiếm khi tự nhiên xuất hiện, ngay cả khi chúng ta có tận hưởng điều tốt đẹp đến thế nào chăng nữa, niềm vui cũng sẽ giảm đi khi thời gian trôi qua.

Nhưng vì có lòng cảm tạ, nên chỉ cần chúng ta quyết tâm thì có thể hạnh phúc bất cứ lúc nào. Từ lúc mở mắt vào buổi sáng đến khi đi ngủ vào buổi tối, hãy trân trọng việc chia sẻ lòng biết ơn với gia đình và nhìn nhau như những tồn tại thật đáng trân quý. Giống như câu nói “Hạnh phúc bước vào qua cánh cửa của lòng cảm tạ”, trong một gia đình hạnh phúc, cánh cửa cảm tạ luôn rộng mở.