Халуун бүлээн ус, хүйтэн ус хоёрыг хоёуланг нь хөлдөөгчинд хийвэл аль нь хамгийн түрүүнд хөлдөнө гэж та бодож байна? Ус 0 хэмд хөлддөг болохоор хүйтэн ус нь илүү хурдан хөлдөх ёстой гэж бид боддог. Гэхдээ гайхалтай нь халуун ус нь илүү хурдан хөлддөг байна. Нийтлэг ойлголтын эсрэг энэ үзэгдлийг “Мпемба эффект” гэж нэрлэдэг.
Танзани улсын Эрасто Мпемба (Erasto Mpemba) хэмээх өсвөр насны хүүгийн асуултаас үүдэн энэхүү үзэгдлийг нээсэн аж. Нэгэн физикч сургуульдаа лекц уншихаар ирэхэд Мпемба олон жилийн өмнө ажигласан зүйлийнхээ талаар асуужээ. Тэрээр зайрмаг хийх явцдаа сүүг элсэн чихэртэй хольж буцалган, хөлдөөгчинд хийтэл анхнаасаа хүйтэн байсан найзынх нь сүүнээс илүү хурдан хөлджээ. Хэдийгээр бусад нь түүнийг шоолж инээлдэж байсан ч уг физикч хүүгийн асуултыг нухацтай авч үзсэн аж. Тэрээр туршилт хийж, тэрхүү гайхалтай үр дүнг баталжээ. Тэрээр 1969 онд судалгааныхаа үр дүнд олж мэдсэнээ нэгэн шинжлэх ухааны сэтгүүлд нийтэлсэн байна.
Энэ үзэгдэл физикийн үндсэн таамаглалыг үгүйсгэдэг тул судлаачдын сонирхлыг ихээхэн татаад байгаа. Өнөөдрийг хүртэл эрдэмтэд мпемба эффектийг судлан, шинэ таамаглал дэвшүүлж, олж мэдсэнээ нийтэлсээр байна. Нэг хүүгийн зоримог асуулт, нэг эрдэмтний нухацтай анхаарал хандуулсан явдал судалгааны ээдрээт асуудлыг олж илрүүлэн, шинжлэх ухааны хөгжилд хувь нэмэр оруулсан байна шүү дээ.