मन गोडमेल गर्दै

February 3, 2024

सुनामीलाई जित्नु छ भने

सुनामी छाल आउँदा यदि समुद्रमा प्रवेश गरिसकेको जहाज छ भने कतातिर भाग्नुपर्छ होला ? सामान्यतया मानिसहरूले सक्दो चाँडो बन्दरगाह भएको जमिनतिर जहाज लैजानुपर्छ भनी सोच्दछन्, तर वास्तवमा खुल्ला…

February 2, 2024

लाइबिगको न्यूनतमको नियम

‘लाइबिगको न्यूनतमको नियम(Liebig’s Law of minimum)’ भन्ने एउटा नियम छ । एक जर्मन रसायनविद्, जस्टस भोन लाइबिगद्वारा घोषित यो नियमले, बोटबिरुवाको वृद्धि गराउनको निम्तिचाहिँ पर्याप्त मात्रामा पाइने स्रोतहरू…

February 1, 2024

पूर्ण सामान बनाउन

कुनै मोबाइललाई १ मिटर माथिदेखि खसालिन्छ, नरोकीकन फन्फनी घुमिरहने बाकसमा राखिन्छ, अनि त्यसमा पानी पनि खन्याइन्छ । फेरि १०० किलो तौलको व्यक्तिलाई त्यसमा बस्न लगाइन्छ, अथवा त्यसका बटनहरूलाई…

January 31, 2024

​सबैभन्दा महान् उपहार, मानव-शरीर​

भनिन्छ, एउटा कार बनाउन २५,००० पाटपुर्जाहरू चाहिन्छ, अनि बोइङ ७४७ बिमान बनाउन करिब साढे ४ करोड पाटपुर्जाहरूको आवश्यकता पर्छ । त्यसोभए हाम्रो शरीरचाहिँ नि त ? हाम्रो शरीरमा…

January 30, 2024

​सुगन्ध छर्ने व्यक्ति​

बाटोमा हिँड्दाखेरि पाउरोटी बनाउँदैगरेको मीठो बास्नाले यहाँहरू सबैलाई कुनै न कुनै बेला आकर्षित गरेको क्षण पक्कै छ होला । पाउरोटीको यस्तो बास्नाले मानिसहरूमा भोक जगाउने काम मात्र गर्दैन,…

January 29, 2024

​प्रेमको टेप​

नव दुलहा अर्ल डिक्सनलाई एक जना व्यक्तिको चिन्ता लाग्थ्यो- हेल्चेक्र्याइँ गर्ने उनकी पत्नीको । कारण, तिनकी पत्नीले खाना पकाउँदा उनको घरी चक्कुले हात काटिने, घरी औँलाहरू पोल्ने हुन्थ्यो…

January 28, 2024

​सबैभन्दा महान् डाक्ट​

प्राचीन चीनको युद्धकालीन समयमा बियान क्वे नाउँ गरेका एक जना प्रसिद्ध डाक्टर थिए । उनका अन्य दुई दाजुहरू पनि डाक्टर नै थिए, तर उनीजस्तै प्रसिद्धचाहिँ थिएनन् । कुनै…

January 27, 2024

​क्यान्सरलाई समेत जित्ने हाँसो​

के यहाँहरूलाई हाम्रो शरीरमा क्यान्सरलाई परास्त गर्ने विशेष लडाकाहरू हुन्छ भन्ने तथ्य थाहा छ त ? ती हुन् प्राकृतिक विनाशक कोषिका(Natural Killer Cell), जसलाई NK कोषिका भनिन्छ ।…

January 26, 2024

मानिसलाई विभेद गर्ने क्याफे

फ्रान्सको दक्षिणी क्षेत्रमा रहेको रिसोर्ट सहर, नाइस(Nice)को कुनै एउटा क्याफेको मेन्यूमा कफीको मूल्य यसरी तोकिएको थियो : “कफी” मात्र भन्यो भने १० डलर, “कफी ल्याइदिनुहुन्छ कि ?” भन्यो…

January 25, 2024

​धैर्यता र सहनशीलताद्वारा​

सन् १९३२मा संयुक्त राज्य अमेरिकास्थित सान फ्रान्सेस्कोमा जन्मिएका बिल पोटर, जन्मिएदेखि मानसिक पक्षघातले ग्रस्त थिए । उनी गाह्रो गरी बोल्थे, ढाँड पनि कुप्रो परेको थियो, अनि उनको दाहिने…

January 24, 2024

​टि-म्याक टाइम​

सन् २००४ डिसेम्बर ९ तारिखमा संयुक्त राज्य अमेरिकाको दुई वटा बास्केटबल टोली- ह्यूस्टन रकेट र सान आन्टोनियो स्पर्सबीच बास्केटबल प्रतिस्पर्धा भएको थियो । खेल सिद्धिन ४१ सेकेन्ड मात्र…

January 23, 2024

​आमाको विश्वास​

सन् १९६० सेप्टेम्बर १७ तारिखमा रोम ओलम्पिक हेरिरहेका थुप्रै मानिसहरूको ध्यान एक जना अमेरिकी महिला खेलाडीमा केन्द्रित भयो । ती महिलाले १०० मिटर दूरीको दौड ११ मिनेटमा पार…

January 22, 2024

योचाहिँ ( ) हो

यसले तपाईंको हृदयमा हलचल मच्चाइदिन्छ । यसले तपाईंलाई जे गर्न पनि तम्तयार गराइदिन्छ । यो छ भने गुनासो नै आउँदैन । यो पाउनलाई अर्को कुनै कुरा गुमाउनुपर्छ ।…

January 21, 2024

बिर्सिने आशिष्

अघिदेखि खोजिरहेको गाडीको चाबी हातमै छ त । तिमीले हराएको फोनको घण्टीको आवाज त घर्राभित्रबाट आइरहेको छ । तिमीले धुइँधुइँती खोजिरहेको रिमोट मैले फ्रिजभित्र भेट्टाएँ । आफ्नो बिर्सिने…

January 20, 2024

हरेक दिन मीठो खाने

कुनै एक निम्न माध्यमिक विद्यालयका एक जना शिक्षकले विद्यार्थीहरूलाई सोधेछन् । “एक जना मानिसले बजारबाट १० वटा स्याउहरू किनेछन्, तर घर आएर नियालेर हेर्दा त हरेक स्याउमा कुनै…

January 19, 2024

स्वतन्त्र अभियन्ताकी छोरी

पहिलो विश्व युद्ध चर्किएको सन् १९१५मा संयुक्त राज्य अमेरिकाको क्यालिफोर्नियास्थित लस एन्जलसमा दोस्रो पुस्ताको कोरियाली अमेरिकी सुसान आनको जन्म भयो । प्रशान्त युद्ध1 छेडिएको समयमा तिनी अमेरिकी नौसेनामा…

January 18, 2024

सुरु गर्ने समय

शक्तिशाली आँधीका कारण छानो भाँचिएको एउटा घर थियो । पानी पर्दा छतबाट पानी चुहिने भए पनि घरधनीले छत मर्मत गर्नेबारे सोच्नसमेत सकेन । घरधनीले सोच्यो, ‘पानी पर्न रोकिएपछि…

January 17, 2024

सुरक्षितसाथ लड्ने तरिका

जुडोचाहिँ दुई जना खेलाडीहरूले एक-अर्काको हात समाउँदै विपक्षीको शक्ति प्रयोग गरेर एक-अर्कालाई हुत्त्याउने, पछार्ने, थिच्ने अथवा धकाल्ने खेल हो । जुडो सिकाइँदाखेरि सबैभन्दा पहिला, आक्रमण गर्ने तरिकाभन्दा पनि…

January 16, 2024

आँखा

आँखाले रेटिना(दृष्ट पटल)मा प्रतिबिम्बित वस्तुको छविलाई इलेक्ट्रोकेमिकल जानकारीमा रूपान्तरण गर्छ र यसलाई अप्टिक स्नायुमार्फत दिमागमा पुऱ्याउँछ । आँखाले शरीरका अन्य अङ्गहरूभन्दा बढी जानकारी प्राप्त गर्छ । आँखा यति…

January 15, 2024

जीवन राम्ररी बिताउँदैहुनुहुन्छ ?

न्यू योर्क टाइम्सका स्तम्भ लेखक, डेभिड ब्रुक्सले आफ्नो पुस्तकमा आफू राम्ररी जिइरहेको छु कि छैनँ भनेर जाँच्नको निम्ति आफूले आफूलाई निम्न उल्लेखित ४ वटा प्रश्नहरू सोध्नुपर्छ भनेका छन्…

January 14, 2024

प्रतिभाशाली बन्ने रहस्य

प्रसिद्ध फ्रान्सेली भायोलिन वादक पाब्लो दे सरसते १० वर्षको छँदादेखि नै यति प्रतिभाशाली थिए, कि उनले महारानीको सामु भायोलिन बजाउने अवसर प्राप्त गरे । उनले परिष्कृत भाइब्रेटो र…

April 9, 2023

एक दिनको आयु भए पनि

माछालाई पौडिन सिकाउन नपरेजस्तै मेफ्लाइ(Mayfly)को अगाडि छोटो जीवनको बारेमा कुरा गरिरहन आवश्यक छैन । वयस्क मेफ्लाइको आयु एकदमै छोटो हुन्छ । प्रजातिअनुसार आयुमा थोरै फरक पर्न सक्ला, तर…

February 28, 2023

प्रकृतिको नियमअनुसार

अफ्रिकाको सेरेङ्गेटी घाँसे मैदानमा सबै जनावरहरू प्रकृतिको नियमअनुसार जिउँछन् । शाकाहारी जनावरहरूले आफ्नो उत्कृष्ट दृष्टि र तेज दौडने क्षमताको प्रयोगद्वारा शत्रुहरूको आक्रमणबाट आफूलाई बचाउँछन् भने मांसाहारी जनावरहरूले चाहिँ…

February 27, 2023

विलासी गाडीभन्दा अझ राम्रो कुरा

सउलको कुनै बजारनेर एक जना सानो केटोले हजुरआमाको ठेलागाडा सट्टामा तानिरहेको थियो । तब ठेलागाडाले, त्यहाँ पार्क गरेर राखिएको एउटा महँगो कारलाई कोताऱ्यो । अब के गर्ने होला…

February 26, 2023

म बूढी हुन चाहन्छु

समयको बहावलाई कसैले रोक्न नसकेजस्तै बुढेस्काललाई पनि कसैले रोक्न सक्दैन । बुढेस्कालका चिन्हहरू लुकाउन मानिसहरू कपालमा रङ लगाउने वा फेसियल बोटक्स सुई लगाउने गर्छन् । आफ्नो बुढेस्काललाई खुशीसाथ…

February 25, 2023

शानदार चुनौती

हिउँदे ओलम्पिक खेल भनिने बोबस्लेय[Bobsleigh] एउटा यस्तो खेल हो, जसमा २ वा ४ जना खेलाडीहरूले जमेको साँघुरो, घुमाउरो र ओरालो बाटोमा गुरुत्वाकर्षण-सञ्चालित[gravity-powered] स्लेड तीव्र गतिमा चलाउँछन् । स्लेड…

February 22, 2023

जिउनुपर्ने कारण

संयुक्त राज्य अमेरिकामा बसोबास गर्ने ५० वर्षीय जोन सेइन, शिकारमा जाने आफ्नो उहिलेदेखिको सोख पूरा गर्न एकलै घना जङ्गलभित्र पसे । त्यहाँ तिनले बडेमानको बाह्रसिङे मृग देखे ।…

February 20, 2023

भ्रममा परेको इन्द्रिय

ⓒ Edward H.Adelson / http://web.mit.edu/persci/people/adelson/checkershadow_illusion.html / Copyrighted free use “चित्रमा खण्ड A र खण्ड B कुन रङको देखिन्छ ?” “खण्ड A खैरो र खण्ड B सेतो रङको देखिन्छ…

February 19, 2023

साधारण हिरोहरू

केही महिनाअघि कुनै चौबाटोमा घटेको घटना हो । अबेर रातमा, शपिङ मल अगाडिको ओरालो सडकमा पार्क गरिएको एउटा मालवाहक ट्रक एक्कासि गुड्न थाल्यो । चालकले पार्किङ ब्रेक राम्ररी…

February 18, 2023

आमाको तस्वीर हेर्दा मात्र पनि

संयुक्त राज्य अमेरिकाको विस्कन्सिन म्याडिसन विश्वविद्यालयले ७~१२ वर्षका बच्चाहरूमा एउटा परीक्षण गऱ्यो । उनीहरूलाई अपरिचित मानिसहरूका अगाडि गणितीय हिसाबहरू हल गर्न लगाइँदा उनीहरूले अत्तालिएर राम्ररी हल गर्न सकेनन्…